Fenegriek (Trigonella foenum-graecum) is een plant die oorspronkelijk uit Noord-Afrika komt en waarvan de zaden al duizenden jaren worden gebruikt in de traditionele geneeskunde.
Fenegriekzaden staan bekend om hun vele voordelen, waaronder hun metabolische en endocriene eigenschappen. Ze bevatten actieve ingrediënten die een cruciale rol spelen bij het reguleren van de spijsvertering, het verminderen van ontstekingen en het beheersen van diabetes.
In dit artikel nodigen we je uit om de voordelen en toepassingen van fenegriek te verkennen, met aandacht voor actueel onderzoek en kennis over deze plant. Ook inbegrepen: ontdek de samenstelling, geschiedenis en contra-indicaties van fenegriekzaden.
Lees verder en leer alles over Trigonella foenum graecum!
- Plantnaam: Fenegriek
- Latijnse naam: Trigonella foenum graecum
- Botanische familie: Fabaceae
- Andere namen: Trigonella, fenegriek, senegrain en senegre
Samenstelling van fenegriek (Trigonella foenum graecum)
De samenstelling van fenegriek draagt bij aan de vele gezondheidsvoordelen. De stengels, bladeren en vooral de zaden van de plant bevatten een aanzienlijke hoeveelheid vezels en koolhydraten.
Fenegriekzaden zijn bijzonder rijk aan oplosbare vezels, waardoor ze een belangrijke rol spelen bij het reguleren van de darmtransit. Het hoge vezelgehalte van fenegriek maakt het een waardevolle bondgenoot voor een gezonde spijsvertering.
De aanwezigheid van steroïde saponinen, sterolen en flavonoïden zorgt voor een antioxiderende en ontstekingsremmende werking.
Saponinen, die rijk zijn aan fenegriek, spelen een belangrijke rol in de medicinale eigenschappen ervan. Deze natuurlijke stoffen staan bekend om hun vermogen om een zeepachtig schuim te vormen bij contact met water.
Saponinen uit fenegriek worden vooral gewaardeerd om hun hypoglycemische werking, wat betekent dat ze helpen de bloedsuikerspiegel te reguleren, een zegen voor diabetici. Daarnaast hebben saponinen een immuunstimulerend effect; ze versterken het immuunsysteem door de aanmaak van witte bloedcellen te stimuleren.
Omdat ze de opname van vetten en koolhydraten verminderen, kunnen fenegrieksaponinen een rol spelen bij gewichtsbeheersing. Deze veelzijdige eigenschappen van saponinen maken ze tot een belangrijk actief ingrediënt in fenegriek, wat bijdraagt aan de erkenning van de plant in natuurlijke en traditionele gezondheidsprogramma’s.
De alkaloïden en de etherische olie in de zaden zijn verantwoordelijk voor de windafdrijvende en misselijkheidsremmende eigenschappen. Daarnaast bevat fenegriek voedingsstoffen zoals vitamines (A, B1, B2, C en E) en diverse mineralen zoals ijzer, magnesium en fosfor.
Fenegriekzaden zijn ook een waardevolle bron van aminozuren, die de actieve ingrediënten versterken. Samen maken deze componenten fenegriek tot een plant met vele voordelen, die zowel in de traditionele als in de moderne geneeskunde wordt gebruikt.
Voordelen van fenegriek
Traditioneel gebruik
Fenegriekzaden worden traditioneel gebruikt om de eetlust te stimuleren, wat met name gunstig kan zijn voor gewichtstoename of herstel na een ziekte. De Duitse Commissie erkende in 1990 en het EMA (Europees Geneesmiddelenbureau) in 2011 de effectiviteit ervan bij het stimuleren van de eetlust en het verlichten van lichte huidontstekingen.
Daarnaast staat fenegriekzaad bekend om zijn antidiabetische eigenschappen, die helpen de bloedsuikerspiegel bij mensen met diabetes te verlagen. Ook zou het cholesterolgehalte verlaagd kunnen worden.
De voordelen ervan omvatten het verlichten van spijsverterings- en ademhalingsproblemen en het versnellen van herstel na ziekte of zware fysieke inspanning.
Fenegriek wordt ook gewaardeerd om zijn vermogen om spiermassa op te bouwen bij atleten. Ten slotte helpt het de seksuele gezondheid op een milde en natuurlijke manier te versterken.
Antidiabetische en metabolische eigenschappen
De antidiabetische en metabolische eigenschappen van fenegriekzaad spelen een cruciale rol bij de behandeling en preventie van diabetes, met name bij mensen die lijden aan diabetes type 2 en diabetes type 1.
Dankzij de rijkdom aan vezels en actieve bestanddelen zoals steroïde saponinen, helpt fenegriekzaad de bloedsuikerspiegel te reguleren door de opname van glucose in het bloed te vertragen.
Deze actie helpt niet alleen om de bloedsuikerspiegel effectief te reguleren, maar ook om de stofwisseling te stabiliseren. Dit bevordert een gezonde gewichtstoename en voorkomt schadelijke pieken in de bloedsuikerspiegel op de lange termijn.
Uit onderzoek blijkt dat fenegriek de gezondheidskenmerken van mensen met diabetes type 2 aanzienlijk kan verbeteren, de insulineresistentie kan verminderen en kan helpen een stabiele bloedsuikerspiegel te behouden.
De werking beperkt zich niet tot het reguleren van de bloedsuikerspiegel; het zorgt ook voor een algehele verbetering van de stofwisseling, waardoor patiënten hun aandoening onder controle kunnen houden met minder afhankelijkheid van chemische medicijnen.
Fenegriek is een krachtige bondgenoot bij de behandeling van diabetes en het voorkomen van complicaties. Door fenegriek te integreren in een gezond, evenwichtig dieet, kunt u profiteren van de metabolische voordelen ervan om uw levenskwaliteit te verbeteren en tegelijkertijd uw bloedsuikerspiegel onder controle te houden.
Endocriene deugden
Fenegriek heeft ook endocriene eigenschappen die een grote invloed hebben op verschillende aspecten van de hormonale gezondheid.
Een van de bekendste traditionele toepassingen is het stimuleren van de moedermelkproductie, waardoor fenegriek een waardevolle bondgenoot is voor vrouwen die borstvoeding geven. Dankzij de galactagoge-eigenschappen stimuleert het de melkklieren en bevordert het de lactatie, wat bijdraagt aan een betere voeding van de baby.
Fenegriek speelt ook een positieve rol in de mannelijke seksuele gezondheid. Studies suggereren dat de consumptie ervan een gunstig effect kan hebben op het libido en de seksuele kracht bij mannen. Deze plant zou de spermakwaliteit kunnen verbeteren en bepaalde teelbalafwijkingen kunnen voorkomen, dankzij de antioxiderende werking en het vermogen om bepaalde hormonale onevenwichtigheden te verbeteren.
De rijke bioactieve bestanddelen van fenegriek ondersteunen de mannelijke reproductieve gezondheid en verhogen het testosterongehalte, wat kan leiden tot een verbeterde seksuele functie.
Over het algemeen heeft fenegriek een gunstig effect op het endocriene systeem, wat voordelen biedt voor zowel de vrouwelijke als mannelijke reproductieve gezondheid. Het vermogen om hormonen te reguleren en de melkproductie bij zogende moeders te ondersteunen, gecombineerd met de positieve effecten op het libido en de mannelijke reproductieve gezondheid, maken fenegriek een waardevol natuurlijk supplement voor het behoud van een hormonale balans en endocriene gezondheid.
Overige eigenschappen
Naast de metabolische en endocriene gezondheidsvoordelen, heeft fenegriek ook antiparasitaire en antischimmeleigenschappen, waardoor het lichaam wordt beschermd tegen verschillende ziekteverwekkers. Deze effecten versterken het immuunsysteem en voorkomen infecties.
Fenegriek staat ook bekend om zijn anti-astmatische eigenschappen. Dankzij de ontstekingsremmende bestanddelen kan het helpen bij het verlichten van luchtwegklachten.
Fenegriek heeft ook een gunstig effect op het zenuwstelsel en werkt als een natuurlijk antidepressivum. Het bevordert ontspanning, helpt angst en stress te bestrijden en draagt zo bij aan een beter humeur en een beter algemeen welzijn.
Onderzoek toont aan dat fenegriek cytoprotectieve eigenschappen heeft en cellen beschermt tegen schade en mutaties dankzij het rijke gehalte aan antioxidanten. Deze eigenschap geeft fenegriek een antikankerpotentieel, voorkomt de proliferatie van kankercellen en ondersteunt conventionele behandelingen.
Dankzij de vele gunstige eigenschappen is fenegriek een waardevol natuurlijk voedingssupplement dat de gezondheid en het welzijn aanzienlijk kan verbeteren.
Aandoeningen behandeld met fenegriek
Met betrekking tot de metabolische eigenschappen:
- Insulineresistentie
- Verdeling van buikvet
- Metabool syndroom
- Niet-insuline-afhankelijke diabetes
- Hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie en gemengde dyslipidemie
- Overgewicht en obesitas
- Verlies van eetlust
Met betrekking tot de endocriene eigenschappen:
- Borstvoedingshulpmiddel
- Seksuele asthenie (depressieve context)
- Spierversterking na het sporten
- Geslachtshormoontekort na 50 jaar
- Overactieve schildklier en milde hyperthyreoïdie
In verband met het traditionele gebruik:
- Huidirritaties en dermatitis (lokaal gebruik)
Toepassingen van fenegriek
Voedingssupplementen
Fenegrieksupplementen zijn gestandaardiseerde extracten die verkrijgbaar zijn in capsule- of tabletvorm. Voor optimale effectiviteit kunt u deze supplementen 2 tot 4 keer per dag innemen, volgens de aanbevelingen van de fabrikant.
Deze dosering kan variëren afhankelijk van de concentratie van het extract en de gewenste gezondheidsdoelen.
Moedertinctuur
Fenegriektinctuur wordt over het algemeen ingenomen in een dosering van 25 tot 50 druppels, 1 tot 2 keer per dag.
Kruidenthee
Fenegriekthee kan worden bereid uit poeder of zaden . Om een aftreksel te maken, voegt u simpelweg 1 theelepel zaden of poeder toe aan 250 tot 500 ml water en laat u het 5 tot 10 minuten trekken. U kunt 1 tot 3 kopjes per dag drinken, tot een maximum van 6 dagen.
Je kunt ook een eenvoudige infusie maken (zonder afkooksel) door de zaden of het poeder 20 tot 30 minuten te laten trekken.
Omdat de drank een bittere smaak kan hebben, kan er honing aan worden toegevoegd om de smaak zoeter te maken.
Plantaardige olie
Plantaardige olie op basis van fenegriek heeft een vormende en verstevigende werking. Het is vooral populair voor het masseren van gebieden zoals de borst, armen en dijen, waar het helpt het figuur te verstevigen en te verfraaien.
Deze kostbare olie is ideaal voor de dagelijkse gezichtsbehandeling en is geschikt voor de droge en rijpere huid. De olie hydrateert de huid diep en gaat veroudering tegen door de zachte, regelmatige massage.
Bij droog, broos en futloos haar zorgt een fenegriekoliemasker, dat u een half uur laat intrekken vóór het wassen, voor volledige revitalisering en stimulatie van de hoofdhuid.
Het is ook een ideale neutrale basis voor het verdunnen van essentiële oliën en voor het bereiden van persoonlijke mengsels, aangepast aan de specifieke behoeften van huid en haar.
Pappen
Bij huidontstekingen kan fenegriek als kompres worden gebruikt. Gebruik 50 gram fenegriekzaad op 1 liter water. Door de slijmerige eigenschappen van de zaden is het gemakkelijk om een pasta aan te brengen op de te behandelen plekken.
Om dit te doen, verpulver je de fenegriekzaden, die je eerder in water hebt geweekt, tot een gladde pasta. Breng dit mengsel direct aan op de ontstoken huid en laat het enkele uren intrekken, bij voorkeur onder een verband of gaasje om het kompres op zijn plaats te houden.
Deze methode staat bekend om zijn verzachtende en helende eigenschappen.
Bad
Voor een verkwikkend en rustgevend bad mengt u 50 g fenegriekpoeder met 250 ml water. Verdun dit mengsel vervolgens in uw badkuip voor een bad verrijkt met verzachtende en herstellende eigenschappen.
Dit bad kan spierpijn en huidirritaties verlichten en zorgt voor een moment van diepe ontspanning.
Welke geneeskrachtige planten kunnen met fenegriek gecombineerd worden?
- Bij insulineresistentie, metaboolsyndroom of insuline-afhankelijke diabetes: olijf, mariadistel en kaneel.
- Bij hypercholesterolemie of gemengde dyslipidemie: kurkuma, mariadistel, artisjok en gember.
- Voor betere sportprestaties en een betere bloedsomloop: granaatappel en ginkgo biloba.
- Voor een betere glycemische balans: kliswortel en gymnema sylvestre.
- Tegen vermoeidheid: eleutherococcus, ginseng, kolanoot en druivenpitten.
- Voor gezond haar en nagels: biergist.
Fenegriek: contra-indicaties
Hoewel fenegriek veel gezondheidsvoordelen biedt, mag het in de volgende gevallen niet worden geconsumeerd:
- Bij overgevoeligheid voor de werkzame stoffen van fenegriek.
- Bij zwangere vrouwen, vanwege het risico op een miskraam of vroeggeboorte. Fenegriekzaden worden traditioneel gebruikt om baarmoedercontracties op te wekken en de bevalling te vergemakkelijken.
- Bij kinderen jonger dan 18 jaar wordt het gebruik van fenegriek afgeraden zonder advies van een arts.
Fenegriek: Bijwerkingen
Mogelijke bijwerkingen van een fenegriekallergie zijn onder meer astma, gekenmerkt door ademhalingsproblemen, piepende ademhaling en aanhoudende hoest.
Neurologische gedragsstoornissen, zoals prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en concentratieproblemen, kunnen ook voorkomen.
Bij bepaalde mensen die gevoelig zijn voor deze plant, kunnen neuropathologieën worden waargenomen, waarbij sprake is van verschillende disfuncties van het zenuwstelsel.
Deze bijwerkingen zijn zeldzaam, maar vereisen speciale waakzaamheid en overleg met een arts als er symptomen optreden na het consumeren van fenegriek.
Wist je dat?
Fenegriek speelde ooit een prominente rol in de culturele en voedingsgewoonten van vele beschavingen. Het werd niet alleen gewaardeerd om zijn medicinale voordelen, maar ook om zijn vermogen om de lucht in huizen te zuiveren.
De Romeinen geloofden in de voedingsrijkdom en verbouwden het speciaal om vee en paarden te voeden, een praktijk die tot op de dag van vandaag in India wordt voortgezet. In het oude Egypte werden fenegriekzaden gewaardeerd om hun gebruik in de productie van oliën die de huid verfraaiden.
Op papyrus uit die tijd zijn recepten gevonden die gebaseerd zijn op deze zaden. Deze bewijzen hoe vindingrijk de oude Egyptenaren waren in het gebruik van natuurlijke hulpbronnen voor lichaamsverzorging.
Fenegriek werd ook gebruikt bij het balsemen, wat het belang ervan onderstreept bij overgangsrituelen naar het hiernamaals. Deze veelheid aan toepassingen illustreert de rijkdom van fenegriek door de eeuwen heen en door culturen heen.
Met zijn bittere smaak en kenmerkende ahornsiroopachtige geur staat fenegriek ook bekend als Grieks hooi of senegrain. Naast de gezondheidsvoordelen maken deze aromatische eigenschappen het populair in de keuken, waar het vaak als specerij wordt gebruikt.
Door de unieke smaak is het onmisbaar bij het maken van bepaalde broodspecialiteiten en wordt het ook verwerkt in verschillende traditionele gerechten uit het Midden-Oosten.
Het gebruik ervan beperkt zich niet tot menselijke voeding; fenegriek is zelfs te vinden in de beroemde Viandox!
Wat is de botanische beschrijving van fenegriek?
Fenegriek, afkomstig uit de mediterrane regio’s van Zuid- en Midden-Frankrijk, is een eenjarige kruidachtige plant met een vertakte stengel van 20 tot 50 cm hoog. De plant groeit op kalkrijke grond en wordt voornamelijk verbouwd in het Midden-Oosten (India, Turkije, Marokko) en in bepaalde oostelijke landen zoals Oekraïne.
De bladeren zijn afwisselend, gesteeld, ovaal en getand, en staan in drietallen gegroepeerd op de stengel van de plant. De bloemen verschijnen alleen of in paren en hebben een lichtgele tot crèmewitte kroon. Hun bijzonderheid ligt in de driehoekige vorm van het achterste bloemblaadje, wat de plant een onderscheidende esthetische toets geeft.
De fenegriekvrucht is een langwerpige peul, tot 20 cm lang, met 10 tot 20 harde zaden. Deze zaden hebben een roodbruine zaadhuid en zijn gemarkeerd met een groef die de zaadkorrel in twee ongelijke delen verdeelt, wat bijdraagt aan de complexiteit van de structuur.
Waar is fenegriek te vinden?
Als je jezelf op natuurlijke wijze wilt verwennen met planten, kun je fenegriek ongeveer 3 maanden na het zaaien oogsten. Voor het gemak kun je deze plant ook bij een kruidendokter kopen.
Bij kruidenwinkel Valmont bieden wij fenegriek aan als gedroogde plant (biologisch poeder en biologische zaden) voor de bereiding van kruidenthee, therapeutische balsems of zalven of andere medicinale preparaten.
Wij bieden fenegriek ook aan in de vorm van voedingssupplementen (capsules) en plantaardige olie.
Fenegriekteelt
Fenegriek kweken in je tuin is eenvoudig met een beetje voorbereiding. Begin met het 12 tot 18 uur weken van je fenegriekzaden op kamertemperatuur voor een optimale kieming.
Zaai de zaden van maart tot juni, of van september tot eind november, direct in de volle grond op goed losgemaakte en bewerkte grond om een bijna zanderige ondergrond te verkrijgen. Schik de zaden in rijen met een tussenruimte van 20 tot 30 cm en bedek ze licht met aarde. Geef ze vervolgens voorzichtig water met een lichte regenbui. Dun de planten uit zodra ze 5 bladeren hebben ontwikkeld. Houd slechts één plant per 20 cm aan, zodat ze optimaal kunnen bloeien.
Geef tijdens de kweek regelmatig water om een goede kieming en gelijkmatige groei van de planten te bevorderen. Zorg er tijdens periodes van droogte voor dat je je planten water geeft zonder ze te verdrinken.
De fenegriek wordt geoogst van mei tot oktober. De bladeren kunt u zo’n 30 tot 40 dagen na het zaaien afknippen. Wat de zaden betreft, wacht u tot de herfst, ongeveer 4 maanden na de bloei (van april tot juli), om de zeer donkergele en geurige peulen te oogsten.
Droog de planten vervolgens, bij voorkeur door ze in de zon te hangen, en schud ze vervolgens om de zaden te verzamelen, waarbij u de bladeren en de schil scheidt. Bewaar deze kostbare zaden in luchtdichte potten voor later gebruik.
Ten slotte staat fenegriek bekend als een goede buur in de moestuin en heeft geen vijandige planten. Je kunt het dus overal in je tuin plaatsen waar je maar wilt, zonder angst voor onverenigbaarheden.
Veelgestelde vragen
Quels sont les bienfaits des graines de fenugrec ?
Kortom, de voordelen van fenegriek zijn talrijk en hebben invloed op verschillende aspecten van de gezondheid. Fenegriek is een plant die zijn effectiviteit al sinds de oudheid en in verschillende culturen over de hele wereld heeft bewezen. Hier is een beknopte lijst van de voordelen van fenegriek:
- Bevordert de spijsvertering : Dankzij het hoge vezelgehalte kan fenegriek de spijsvertering verbeteren en bijdragen aan een betere opname van voedingsstoffen. Deze vezels hebben ook een prebiotische werking en voeden de goede bacteriën in onze darmflora.
- Bloedsuikercontrole : Uit onderzoek blijkt dat fenegriek een gunstig effect kan hebben op de regulering van de bloedsuikerspiegel, waardoor het met name geschikt is voor mensen met diabetes.
- Ontstekingsremmende werking : Fenegriek kan ontstekingen in het lichaam helpen verminderen, wat gunstig is voor de algehele gezondheid en kan helpen bij het bestrijden van verschillende ziekten. Dit kruid wordt vaak gebruikt om huidontstekingen te verlichten.
- Ondersteuning van de stofwisseling en hormoonhuishouding : Fenegriekzaden kunnen door hun werking op bepaalde hormonen een betere stofwisseling en hormoonhuishouding bevorderen.
- Gezondheidsvoordelen voor vrouwen : Fenegriek staat bekend om zijn effect op de productie van moedermelk bij vrouwen die borstvoeding geven en om de regulering van de menstruatiecyclus.
Zoals met elk kruid of voedingssupplement is het belangrijk om met mate te gebruiken en naar je lichaam te luisteren. Raadpleeg je arts als je je zorgen maakt over je gezondheid of mogelijke bijwerkingen.
Quelles partie du fenugrec peut-on consommer ?
Fenegriek is een plant met verschillende eetbare delen, maar het zijn vooral de zaden die worden gebruikt, vooral in de kruidengeneeskunde.
Fenegriekzaden staan bekend om hun rijkdom aan aminozuren, essentiële bouwstenen voor het menselijk lichaam. Fenegriekzaden kunnen op verschillende manieren worden gebruikt: als specerij in culinaire bereidingen, vermalen tot poeder voor kruidenthee of geëxtraheerd voor de olie.
Een van de meest bekende voordelen van fenegriek heeft betrekking op de spijsvertering; het zaad van deze plant vergemakkelijkt het spijsverteringsproces dankzij de vezels en aminozuren die het bevat. Kortom, fenegriekzaad neemt een prominente plaats in op het gebied van kruidengeneeskunde en voeding.
Quels sont les inconvénients du fenugrec ?
Hoewel fenegriek veel gezondheidsvoordelen biedt, kunnen sommige mensen bijwerkingen of ongemakken ervaren die verband houden met de consumptie ervan. Denk hierbij aan maag-darmklachten zoals een opgeblazen gevoel, winderigheid en buikklachten.
Hoewel het zelden voorkomt, kunnen sommige mensen allergisch zijn voor deze plant. Dit kan leiden tot klachten als huiduitslag of ademhalingsproblemen.
Est-ce que le fenugrec est bon pour le foie ?
Ja, fenegriek staat bekend om zijn heilzame werking op de lever. Deze plant staat vooral bekend om zijn beschermende werking op levercellen, dankzij de rijkdom aan antioxidanten. Deze antioxidanten kunnen de lever helpen beschermen tegen schade door gifstoffen en kunnen het regeneratievermogen van dit orgaan versterken.
Bovendien suggereren voorlopige studies dat fenegriek bepaalde leverfuncties kan verbeteren door de lipidenniveaus in de lever te verlagen. Daarom kan fenegriekconsumptie, als onderdeel van een evenwichtig dieet, worden beschouwd als een maatregel ter ondersteuning van de levergezondheid.
Comment utiliser le fenugrec en cuisine ?
Fenegriek is een veelzijdige specerij die een breed scala aan gerechten en recepten kan verrijken. Het wordt vaak gebruikt in de Indiase en mediterrane keuken en geeft een pittige, lichtzoete noot die goed combineert met curry’s, dal (linzengerechten) en soepen.
Het kan ook worden geroosterd en gemalen om te worden verwerkt in kruidenmengsels zoals ras el hanout of garam masala, wat bijdraagt aan de aromatische diepte.
Fenegriek is niet zomaar een specerij, het is een uitnodiging voor een smaakreis!
Bibliografie
Karine Jacquemard, natuurgeneeskundige-kruidkundige, De gids voor alledaagse kruidengeneeskunde, Rusticas Editions, 2019 | Dr. Claudine Luu, 1000 remedies om zelf te maken, De gids van de Levende Aarde, oktober 2021 | Dr. Eric Lorrain, Geweldige handleiding voor kruidengeneeskunde, De nieuwe wegen naar gezondheid, Dunod, 2019 | Yves Vanopdenbosch, Herba Médicinalis, 210 monografieën van geneeskrachtige planten, Amyris, 2022 | Dubray Michel, Gids voor contra-indicaties van de belangrijkste geneeskrachtige planten, Lucien Souny, 2018 | Morel Jean-Michel, Praktische verhandeling over kruidengeneeskunde. De remedies van gisteren voor de geneeskunde van morgen, Grancher, 2008 | Mulot Marie-Antoinette, Geheimen van een kruidkundige, Dauphin, 2009 | Loïc Ternissen, De ultieme gids voor kruidengeneeskunde, Albin Michel, 2022 | Mulot Marie Antoinette, De 250 antwoorden van de kruidkundige, Dauphin, 2009 (1993) | Anne McIntyre, De complete gids voor fytotherapie, Le courrier du Livre, 2011 | Carole Minker, 200 planten die helen, Larousse, 2015 | Thierry Folliard, kruidkundige en natuurgeneeskundige, De kleine Larousse van genezende planten, 500 planten en hun remedies, 2016 | Maria Treben, De eenvoudige planten van Gods tuin, Praktijk van geneeskrachtige planten voor welzijn en gezondheid, Ennsthaler, 2007 | Christophe Bernard, Geweldige handleiding voor het maken van uw eigen natuurlijke remedies, Jouvence Editions, 2018 | www.altheaprovence.com | www.wikiphyto.org | www.doctissimo.fr | www.vidal.fr
De informatie in deze tekst is niet bedoeld voor diagnose, behandeling, genezing of voorkoming van ziekten. Beweringen over de voordelen van planten en plantaardige producten zijn gebaseerd op traditioneel gebruik.
